2. STYL PROSTOLINIJNY tendencja do wybierania działań o wy- sokiej wartości stymulacyjnej. Osoby te charakteryzuje niska reak- tywność, czyli m.in. niska reaktywność emocjonalna, a wysoka wy- trzymałość. Do optymalnego funkcjonowania będą one wybierać działania zasadnicze, które prowadzą prosto do zakończenia tego działania i są niezbędne do jego realizacji. Efektywność tych osób spada, kiedy spada wartość stymulacji. Będą one robić mniej przerw, czy poświęcać mniej czasu na czynności pomocnicze, takie jak pla- nowanie, przygotowywanie, zabezpieczanie.
Osoby niskoreaktywne będą lepiej radzić sobie w sytuacjach wyma- gających wzmożonego wysiłku (np. stresu), a osoby wysokoreaktywne w warunkach ubogiej stymulacji wykazują lepszą koncentrację uwagi i wykonanie zadań. Nie wykazuje się jednak różnic w efektyw- ności pracy pomiędzy osobami nisko i wysokoreaktywnymi w sytuacjach typowych. Różne natężenie powyższych cech może być predyspozycją lub stwarzać preferencje do wykonywania odmiennych zawodów, które różnią się sty- mulacją i formami aktywności w pracy. Badania ukazują, że ludzkie wybo- ry zawodowe są przeważnie dopasowane do cech temperamentalnych, tym sposobem, że np. osoby uprawiające sport zawodowo częściej są ni- skoreaktywne, mają wysoką wytrzymałość, aktywność i żwawość, a niską perseweratywność i wrażliwość emocjonalną. Natomiast osoby zajmujące się muzyką częściej są wysoko wrażliwe sensorycznie. Warto tu podkre- ślić, że nie jest to zero-jedynkowe i na zdolności, umiejętności i preferencje w pracy zdecydowanie wpływa wiele innych czynników, takich jak: śro- dowisko, doświadczenie, wiedza czy umiejętności osobiste. Świadomość tych cech może wyjaśniać, dlaczego się różnimy i co powoduje, że decy- dujemy się na dany zawód oraz spełniamy się w ja służbowym . Pozwala ona zrozumieć, że niektóre zachowania mamy w genach i nie możemy ich magicznie zmienić, a jedynie nauczyć się z nimi funkcjonować, odpo- wiednio dobierać zawody i działania do swoich preferencji oraz regulować się w taki sposób, aby nasze samopoczucie w pracy (i nie tylko) było dobre, optymalne i nieprzeciążone bodźcami. |
wrażliwości i niskiej odporności emocjonalnej. Osoby wysoko reak- tywne emocjonalnie będą skłonne do reagowania emocjami łatwiej i silniej niż osoby nisko reaktywne. Mogą częściej odczuwać napię- cie, stres, a także niepewność czy nieśmiałość.
5. WYTRZYMAŁOŚĆ zdolność do adekwatnego reagowania w sy- tuacjach wymagających długotrwałego oraz bardzo stymulującego działania, a także w warunkach silnej stymulacji zewnętrznej. Osoby wytrzymałe będą lepiej radzić sobie w pracy hałaśliwej, obciążonej niekomfortowymi warunkami, takimi jak wysoka temperatura czy dyskomfort fizyczny. Mogą one pracować nad jednym zadaniem przez dłuższy czas, bez przerwy. Osoby te są bardziej odporne na dystraktory i zmęczenie.
6. AKTYWNOŚĆ tendencja do podejmowania zachowań o dużej wartości stymulacyjnej lub do zachowań dostarczających stymula- cji zewnętrznej (z otoczenia). Osoby aktywne będą aktywne także zawodowo, społecznie czy fizycznie. Częściej będą spędzać czas energicznie i w towarzystwie. Są one skłonne do ryzyka, podejmo- wania kierownictwa i nie lubią monotonii. Szukają wrażeń, nowych zajęć czy zmian.
Te cechy i różnica w ich poziomach będą także wpływać na styl dzia- łania, który wybieramy. Dwa style, które wyróżnia Strelau to styl wspo- magający i styl prostolinijny: 1. STYL WSPOMAGAJĄCY tendencja do wybierania działań,
które będą wspomagać i chronić przed nadmierną stymulacją. Osoby te charakteryzuje wysoka reaktywność, czyli m.in. wysoka reaktywność emocjonalna, a niska wytrzymałość. Aby optymalnie funkcjonować, będą one dzielić czynności na mniejsze, przeplatać je innymi, częściej robić przerwy, zakańczać czynności przed zało- żonym końcem. Dzieje się to w celu uniknięcia przebodźcowywa- nia się, które obniża komfort psychofizyczny, jakość wykonywanej pracy i wydajność. Osoby ze wspomagającym stylem działania czę- ściej korzystają z czynności pomocniczych, czyli takich, które mogą zmniejszyć ryzyko porażki w sytuacji np. stresującej lub rozładować pobudzenie. Przykładem może być planowanie, przygotowywanie się, korygowanie, zabezpieczanie. Dzięki tym działaniom osoby te uzyskują ten sam poziom wykonania i efektywności, jak osoby działające w stylu prostolinijnym.
Źródła: Strelau J. & Doliński D. (2008). Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 1. Wydawnictwo GWP. Strelau J. (2002). Psychologia różnic indywidualnych. Wydawnictwo Naukowe Scholar. Strelau J. (1998). Psychologia temperamentu. Wydawnictwo Naukowe PWN.
PRZEWODNIK PRACODAWCY 2021/2022 RYNEK PRACY 15